CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG VÀ TẬP LUYỆN CHO NGƯỜI TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TRONG GIAI ĐOẠN COVID-19

Bài viết được dẫn nguồn từ website 01minh.com (thông tin được Hội tim mạch học Việt Nam bảo trợ)

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh là thành tố quan trọng trong quản lý tiền đái tháo đường. Nhìn chung, chế độ cho người tiền đái tháo đường tương tự như ở người đái tháo đường. Điều quan trọng ở những bệnh nhân này là khẩu phần ăn uống đa dạng, cân đối theo hướng dẫn. Tuy nhiên, việc đảm bảo dinh dưỡng cần phải được cân bằng với khả năng ảnh hưởng đến đường huyết. Mục tiêu cuối cùng mà bác sĩ và bệnh nhân đều mong muốn là kiểm soát đường huyết và hạn chế biến chứng về sau.

Người tiền đái tháo đường nên làm gì?

Trong thời gian khi bạn đang tự cách ly tại nhà hay đang chăm sóc người ốm, điều quan trọng là cần duy trì dinh dưỡng hợp lý và bổ sung đủ nước. Hãy đảm bảo rằng bạn vẫn tuân thủ dùng bữa và dùng thuốc (nếu có) đúng thời điểm. Bạn có thể nhờ sự trợ giúp của người thân hay bạn bè nếu gặp khó khăn về vấn đề tiếp cận lương thực trong đại dịch.

Ăn uống đa dạng và hợp lý có khả năng cải thiện sức khỏe nói chung, đặc biệt trong giai đoạn COVID-19. Bên cạnh đó, duy trì thói quen hoạt động thể lực cũng đóng vai trò đáng kể để nâng cao sức khỏe. Sau đây là những kiến thức tổng quát về việc xây dựng chế độ ăn uống và tập luyện cho người tiền đái tháo đường trong đại dịch.

Chế độ ăn uống cho người tiền đái tháo đường [1]

Mặc dù tiền đái tháo đường là mức độ nhẹ hơn của đái tháo đường nhưng không vì thế mà có thể coi nhẹ nguy cơ biến chứng. Do vậy, bệnh nhân tiền đái tháo đường và đái tháo đường có thể áp dụng chế độ ăn tương tự nhau. Có một số chiến lược hữu ích giúp bạn kiểm soát đường huyết và cân nặng trong giai đoạn này:

1) Lên kế hoạch bữa ăn

Lên kế hoạch ăn uống cho cả tuần, kể cả bữa sáng và bữa phụ nếu có. Có thể sử dụng mẫu đơn giản như trên nhằm ghi lại thực phẩm mà bạn định ăn (Hình 1). Chú ý hạn chế ăn vặt vì có thể dẫn đến khó kiểm soát đường huyết. Nếu cần, chỉ ăn những thực phẩm ít carbohydrate cho bữa phụ, ví dụ như sữa chua, các loại hạt.

Hình 1: Kế hoạch ăn uống trong tuần [1]

2) Ghi chép lại những gì bạn ăn

Đôi khi việc ăn uống không hoàn toàn diễn ra nhưng kế hoạch. Do vậy, cần ghi lại thực phẩm đã sử dụng cùng số lượng cụ thể để có thể rút kinh nghiệm điều chỉnh. Bạn có thể dùng sổ tay hay các ứng dụng di động về nhật ký dinh dưỡng.

3) Duy trì chế độ ăn cho người tiền đái tháo đường đã được thiết lập trước đây

Các cách thức xây dựng khẩu phần ăn như đếm carbohydrate, chỉ số đường huyết hay phương pháp cái đĩa không có gì khác biệt trong giai đoạn COVID-19. Ăn uống có ý thức (mindful eating) là một phương thức hữu ích. Cụ thể, khi bạn chỉ tập trung ăn, bạn có thể nhận thức được chất lượng và số lượng thực phẩm đã nạp vào. Trong khi đó, nếu vừa ăn vừa bị chi phối bởi hoạt động khác (như xem TV, dùng máy tính), bạn có thể nạp vào nhiều hơn dự tính.

4) Chọn lựa thực phẩm thông minh

Cũng giống như trước đại dịch, những thực phẩm có lợi cho sức khỏe nên được ưu tiên. Chúng bao gồm rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, đồ ăn ít dầu mỡ và thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp nói chung [2].

5) Kiểm soát thói quen ăn vặt

Do cách ly, ít ra ngoài vận động, một số người có xu hướng ăn vặt nhiều hơn. Điều này ảnh hưởng nhiều đến đường huyết của bạn. Chẳng hạn, snack hay đồ chiên thường chứa nhiều năng lượng và dầu mỡ. Đặc biệt, chúng còn có thể chứa chất béo không có lợi như chất béo bão hòa hoặc chất béo dạng trans. Trong khi đó, bánh quy, bánh ngọt lại thường giàu tinh bột, dễ làm tăng đường huyết. Bạn có thể thay thế chúng bằng các loại hạt giàu dinh dưỡng, ví dụ hạnh nhân, óc chó, hạt điều.

6) Uống đủ nước

Ngoài chuyện ăn, duy trì cơ thể đủ nước rất quan trọng với bệnh nhân tiền đái tháo đường. Giai đoạn cách ly do COVID-19 hoặc thậm chí khi bạn đang mắc COVID, thói quen ăn uống dễ bị xáo trộn. Việc uống nước cũng không ngoại lệ. Khi cơ thể thiếu nước, đường huyết dễ tăng và đôi khi có thể đủ nặng gây biến chứng cấp tính. Do đó, nhớ bổ sung ít nhất 1.5-2 lít nước rải rác trong ngày dù bạn chưa thực sự thấy khát. Nước lọc là lựa chọn tốt nhất. Với những thức uống khác, chú ý chọn loại ít năng lượng, không chứa hoặc ít chứa đường và hạn chế đồ uống có cồn.

Chế độ tập luyện cho người tiền đái tháo đường [2]

Nhằm đáp ứng với bối cảnh dịch gia tăng, một số chính sách chống dịch đã được ban hành. Trong đó, việc giới hạn di chuyển, giãn cách xã hội có ảnh hưởng khá lớn tới cuộc sống thường nhật. Một số tiện ích công cộng như phòng gym, hồ bơi, sân tập có thể bị đóng cửa. Điều này làm gián đoạn thói quen tập luyện thể lực của bạn có từ trước. Do vậy, người bệnh tiền đái tháo đường trong giai đoạn COVID-19 cần có một số điều chỉnh phù hợp. Trong những phương pháp được đề xuất, chuyển sang tập các bài tập tại nhà được khuyến cáo là hợp lý.

Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (International Diabetes Federation – IDF) đã công bố một số hình thức luyện tập tại nhà phù hợp dưới đây. Chúng cũng tương đồng với hướng dẫn của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association – ADA) (Hình 2). Những hình thức này giúp bạn tiêu thụ khoảng 150-200 kCal, tương ứng với một giờ đi bộ nhanh ngoài trời.

1) Máy chạy bộ

Nếu có sẵn máy chạy bộ, bạn hoàn toàn có thể luyện tập toàn thời gian tại nhà mà không cần ra ngoài. Một giờ đi bộ nhanh trên máy là đủ (không cần chạy). Nên chia nhỏ ra thành các phiên tập, mỗi phiên kéo dài 20 phút. Có thể tăng độ dốc tùy theo khả năng của bản thân.

2) Xe đạp tại chỗ

Mặc dù ít phổ biến hơn, một số gia đình vẫn có thể trang bị xe đạp tại chỗ. Có hai loại là cổ điển (đứng) và dạng nằm. Thời lượng hợp lý là 30 phút, chia nhỏ làm hai phiên, mỗi phiên 15 phút.

3) Các động tác tập luyện không dùng thiết bị (bodyweight exercise)

Đây là những bài tập rất phù hợp cho người tiền đái tháo đường khi phải ở nhà trong giai đoạn dịch. Chúng đơn giản, không đòi hỏi thiết bị phức tạp nhưng vẫn hiệu quả cao, miễn là tập đúng cách. Việc lựa chọn bài tập tùy thuộc sức khỏe từng cá nhân. Một số loại hình tập được khuyến cáo là hít đất (push up), đứng lên-ngồi xuống (squat), chùng chân (lunge), gập bụng (crunch) hoặc căng lưng (forward flexes). Chúng chủ yếu giúp duy trì trương lực cơ, hạn chế mất cơ do ít vận động trong thời gian cách ly ở nhà.

4) Các bài tập vận động khớp

Người tiền đái tháo đường và đái tháo đường khi lớn tuổi có thể gặp các vấn đề xương khớp. Vì vậy, ngoài duy trì sức khỏe cơ, tập luyện để khớp dẻo dai, linh hoạt cũng khá quan trọng. Các môn yoga và pilates được thiết kế với mục đích này.

5) Các loại hình vận động khác

Một số loại hình vận động hữu ích khác là nhảy dây, tập tạ nhỏ như tạ cổ tay, tạ cổ chân, tạ chuông, dây kháng lực. Ngoài những bài tập chính thức, nhiều vận động đơn giản trong nhà cũng đủ để giúp bạn thoát khỏi lối sống tĩnh tại, ví dụ lên xuống cầu thang, làm việc nhà. Tuy nhiên cần chú ý vấn đề bệnh xương khớp, thị lực trước khi thực hành bất kỳ vận động nào để tránh gây chấn thương.

Tóm lại, người mắc tiền đái tháo đường vẫn có thể đảm bảo chế độ dinh dưỡng và tập luyện trong giai đoạn COVID-19 bằng cách điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh chung và nhu cầu cá nhân. Các yêu cầu với chế độ ăn gần như không thay đổi, trong khi bệnh nhân được khuyến cáo chuyển sang các bài tập đơn giản tại nhà.

Tài liệu tham khảo

VN_GM_PREDIA_266

EXP: 11/5/2024

CÁCH XỬ TRÍ KHI GẶP HẠ ĐƯỜNG HUYẾT

Hạ đường huyết nặng có thể gây nguy hiểm tính mạng. Do đó, cần có biện pháp xử trí hạ đường huyết nhanh chóng, kịp thời.

Xem thêm

127

NGƯỜI THỪA CÂN, BÉO PHÌ KHI NÀO NÊN TẦM SOÁT TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG?

Tiền đái tháo đường là giai đoạn trung gian giữa đường huyết bình thường và đái tháo đường. Đây được xem là khoảng thời gian sớm mà bệnh có thể hồi phục.

Xem thêm

2721

DỊCH TỄ HỌC VÀ GÁNH NẶNG TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Tiền đái tháo đường càng được quan tâm vì: tỉ lệ tiền đái tháo đường ngày đang tăng dần, đây là giai đoạn trước khi trở thành đái tháo đường thực sự...

Xem thêm

376

BỆNH CƯỜNG GIÁP LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN VÀ BIẾN CHỨNG CỦA CƯỜNG GIÁP

Cường giáp là bệnh lý gây ra do tuyến giáp sản xuất ra quá nhiều hormone so với nhu cầu của cơ thể.Khi đó, làm tăng quá trình chuyển hóa của cơ thể...

Xem thêm

382